Mù Cang Chải là một huyện miền núi phía Tây của tỉnh Yên Bái. Phía Bắc giáp với huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai; phía Nam giáp huyện Mường La tỉnh Sơn La; phía Đông giáp huyện Văn Chấn, Văn Yên, Trạm Tấu; phía Tây giáp huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu. Huyện có 14 đơn vị hành chính trong đó có 13 xã, 01 thị trấn, có Khu Bảo tồn loài và sinh cảnh Mù Cang Chải là nơi bảo tồn đa dạnh sinh học với các nguồn gen quý hiếm được ưu tiên bảo vệ nghiêm ngặt. Xác định vai trò và tầm quan trọng của hệ sinh thái rừng với tình hình an ninh, chính trị, phát triển kinh tế - xã hội địa phương, công tác quản lý bảo vệ rừng trên địa bàn đặc biệt là khu vực giáp ranh là một nhiệm vụ hết sức quan trọng.

- Huyện Mù Cang Chải có 8/13 xã giáp với các Huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai; huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái; huyện Mường La tỉnh Sơn La; huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu. Tổng diện tích tự nhiên các xã vùng giáp ranh 94.151,10 ha; diện tích đất có rừng 62.868,67 ha (trong đó: Rừng tự nhiên 49.283,89 ha, rừng trồng 12.563,25 ha) chiếm 66,7% tổng diện tích tự nhiên toàn huyện.

+ Các xã Chế Cu Nha, Nậm Có, Mồ Dề, Khao Mang giáp ranh với các xã Nậm Tha, Liêm Phú, Nậm Xây, Nậm Xé, Khánh Yên Hạ của huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai; xã Nậm Có còn giáp ranh với xã Phong Dụ Thượng, Phong Dụ Hạ huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái.

+ Các xã Chế Tạo, Hồ Bốn, Lao Chải giáp ranh với các xã Mường Cang, Mường Kim, Tà Mung, Khoen On huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu; xã Nậm Khắt, Chế Tạo giáp ranh với xã Hua Trai, Ngọc Chiến huyện Mường La tỉnh Sơn La.

Các khu vực giáp ranh chủ yếu là đồi núi cao, địa hình chia cắt, hẻo lánh, ít người qua lại và là khu vực có nguồn tài nguyên rừng phong phú, nhiều loài động vật, thực vật quý hiếm. Người dân tại các khu vực này vẫn còn lạc hậu, đời sống chủ yếu phụ thuộc vào rừng, vì vậy áp lực lên công tác quản lý bảo vệ rừng, quản lý lâm sản cũng như công tác phòng cháy, chữa cháy rừng là rất lớn. Các đối tượng chủ mưu phá rừng không phải do người dân tại địa phương gây ra mà là do một số đầu nậu gỗ tại nơi khác đến, kích động, đánh vào tâm lý người dân nghèo địa phương  tiếp tay cho lâm tặc phá rừng. Phương thức hoạt động của các đối tượng này rất manh động, tinh vi, do đó công tác quản lý bảo vệ rừng tại các khu vực giáp ranh khá phức tạp.

Xác định công tác quản lý, bảo vệ rừng và phát triển rừng tại khu vực giáp ranh là hết sức quan trọng, do vậy những năm gần đây bên cạnh sự giúp đỡ của các cấp, ngành, lực lượng kiểm lâm tổ chức triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm góp phần giữ vững và ổn định an ninh rừng.

Thực hiện chỉ đạo của Ủy ban nhân dân huyện, Chi cục Kiểm lâm, lực lượng kiểm lâm huyện, nhất là kiểm lâm phụ trách địa bàn đã chủ động bám sát cơ sở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật bằng nhiều hình thức qua đó nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng của các tầng lớp nhân dân. 

Không chỉ thực hiện tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương ban hành các văn bản chỉ đạo về công tác quản lý bảo vệ rừng, lực lượng kiểm lâm phụ trách địa bàn còn chủ động tuần tra, kiểm tra rừng, kịp thời phát hiện ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm tại cơ sở, không để xảy ra tình trạng phá rừng, xâm lấn đất rừng, khai thác, vận chuyển và buôn bán lâm sản trái phép.

Nhằm hạn chế tình trạng xâm canh, xâm cư, nhất là vi phạm luật bảo vệ   rừng, Hạt Kiểm lâm Mù Cang Chải đã phối hợp với các ngành chức năng của huyện, tham mưu với cấp ủy, chính quyền xây dựng quy ước phối hợp quản lý vùng giáp ranh với các địa phương tỉnh bạn, các đơn vị lâm nghiệp trên các lĩnh vực quản lý địa giới hành chính, bảo vệ an ninh trật tự, bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường, xây dựng khối đại đoàn kết, tương trợ nhau.

Trong đó, quy định rõ các bên tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nhân dân vùng giáp ranh có ý thức tôn trọng địa giới vùng giáp ranh; thường xuyên phối hợp kiểm tra, phát hiện ngăn chặn kịp thời hiện tượng xâm canh, xâm cư, có biện pháp giải quyết, xử lý đúng quy định pháp luật các trường hợp vi phạm. Chính quyền các xã và kiểm lâm các huyện cùng nhau lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Chính phủ về tăng cường biện pháp cấp bách bảo vệ rừng, xử phạt vi phạm hành chính trong quản lý bảo vệ rừng, ngăn chặn, truy quét các tổ chức, cá nhân có hành vi phá hoại rừng, khai thác, mua bán, tàng trữ, vận chuyển lâm sản trái phép; nắm bắt tình hình thông báo kịp thời các diễn biến liên quan để có biện pháp giải quyết dứt điểm những khó khăn, vướng mắc.

Với những nỗ lực của lực lượng kiểm lâm huyện nói chung, kiểm lâm phụ trách địa bàn nói riêng nên tình hình khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản trái phép, phá rừng làm nương rẫy, cháy rừng ở Mù Cang Chải đã giảm rõ rệt.  Trong năm 2017.Tổng số vụ vi phạm Luật Bảo vệ phát triển rừng 13 vụ trong đó: Vận chuyển, mua bán, cất giấu lâm sản 13 vụ. Tổng số lâm sản tịch thu 2,652 m³ gỗ các loại; xử phạt hành chính thu nộp ngân sách nhà nước: 51 triệu đồng. Vụ Đông Xuân năm 2017 không để xẩy ra vụ cháy rừng trên địa bàn huyện.

 Những năm gần đây, các cơ chế chính sách của Đảng, Nhà nước trong công tác quản lý bảo vệ rừng đã dần đi vào cuộc sống; chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ tiền khoán bảo vệ rừng và phát triển kinh tế đồi rừng được triển khai có hiệu quả, giúp đời sống nhân dân các vùng dân tộc thiểu số huyện Mù Cang Chải, cũng như nhân dân các khu vực giáp ranh được cải thiện rõ rệt; cơ sở vật chất, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội có nhiều chuyển biến rõ nét tạo điều kiện cho người dân phát triển kinh tế nông lâm nghiệp, kinh tế hộ gia đình, qua đó giảm sức ép phụ thuộc vào rừng. Điều này thực sự đã có tác động quan trọng vào việc giảm số vụ vi phạm pháp luật về rừng, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện nói chung, khu vực giáp ranh nói riêng.

Theo ông Dương Anh Tuấn - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Mù Cang Chải: Để nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý, bảo vệ rừng và phát triển rừng, trong thời gian tới lực lượng kiểm lâm đặc biệt là kiểm lâm vùng giáp ranh cần tiếp tục thực hiện tốt quy chế phối hợp bảo vệ rừng với các cấp, các ngành; tăng cường tuần tra, kiểm soát các khu vực trọng điểm; bám sát địa bàn, nắm bắt, trao đổi, thông báo kịp thời tình hình bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng; đẩy mạnh công tác phối hợp tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng tới các tầng lớp nhân dân.

Tác giả: Đặng Thị Thanh Mai