Cách đây 52 năm, ngày 21/5/1973 Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính Phủ) ban hành Nghị định số 101-CP quy định về hệ thống tổ chức và nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng Kiểm lâm nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước về bảo vệ rừng. Từ đó ngày 21 tháng 5 hàng năm được lấy làm ngày truyền thống của lực lượng Kiểm lâm Việt Nam.

Ngày 11 tháng 02 năm 1974, Tổng cục Lâm nghiệp (nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đã ban hành Quyết định số 155/QĐ thành lập lực lượng Kiểm lâm nhân dân tỉnh Nghĩa Lộ. Do yêu cầu nhiệm vụ, song song với việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, Chi cục Kiểm lâm Nghĩa Lộ đã tập trung kiện toàn bộ máy tổ chức và thành lập các Hạt Kiểm lâm tại các huyện: Văn Chấn, Phù Yên, Bắc Yên, Than Uyên, Mù Cang Chải, Trạm Tấu.

 Năm 1976, tỉnh Hoàng Liên Sơn được thành lập trên cơ sở sát nhập 3 tỉnh Yên Bái - Nghĩa Lộ - Lào Cai, Kiểm lâm Hoàng Liên Sơn được thành lập và tổ chức hoạt động theo Nghị định 101-CP của Hội đồng Bộ trưởng (1973- 1979). Trong giai đoạn 1979- 1994, lực lượng Kiểm lâm chuyển trực thuộc về Sở Lâm nghiệp, thực hiện chức năng, nhiệm vụ QLBVR theo Nghị định 368-CP của Hội đồng Bộ trưởng, tổ chức hoạt động điều tra cơ bản về tài nguyên rừng phục vụ chương trình phủ xanh đất trống đồi núi trọc, dự án rừng phòng hộ sông Hồng, sông Chảy, tuyên truyền vận động nhân dân tích cực tham gia bảo vệ rừng thông qua việc xây dựng mạng lưới tổ đội quần chúng ở các thôn, bản. Trong những năm 1976 - 1985, có 100% xã có Trưởng ban lâm nghiệp, mỗi bản có 1 tổ đội bảo vệ rừng. Đó là một chủ trương phù hợp đối với các địa phương có rừng, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của Kiểm lâm phụ trách địa bàn.

Ngày 12 tháng 8 năm 1991, Luật Bảo vệ và Phát triển rừng lần đầu tiên được Quốc hội thông qua. Cùng lúc đó tỉnh Yên Bái được tái lập trên cơ sở tách tỉnh Hoàng Liên Sơn thành tỉnh Yên Bái và tỉnh Lào Cai. Sau những biến động của lịch sử, sát nhập tỉnh Nghĩa Lộ và chia tách tỉnh Hoàng Liên Sơn, Hạt Kiểm lâm Văn Chấn - Trạm Tấu - Nghĩa Lộ được đặt dưới sự lãnh đạo của Chi cục Kiểm lâm Yên Bái từ ngày 26 tháng 12 năm 1991, có chức năng tham mưu giúp Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện, thị thực hiện quản lý nhà nước và bảo đảm chấp hành pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng.

Thực hiện Nghị định 39/CP ngày 18/5/1994 của Chính phủ và Quyết định số 08/QĐ-UB ngày 08/01/1998 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Yên Bái, Kiểm lâm Yên Bái trực thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh trực tiếp quản lý, vị thế của Kiểm lâm đã được nâng lên, bảo đảm việc chấp hành pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng có hiệu quả hơn.

Đến ngày 15/5/1995, thực hiện Nghị định 31/CP của Chính phủ về việc thành lập lại thị xã Nghĩa Lộ thuộc tỉnh Yên Bái, cùng với việc chuyển trung tâm hành chính huyện Văn Chấn, trụ sở Hạt Kiểm lâm Văn Chấn cũng đã chuyển về xã Sơn Thịnh vào ngày 19/5/1998; đồng thời cũng chia tách và thành lập Hạt Kiểm lâm thị xã Nghĩa Lộ. Những ngày đầu thành lập, các đơn vị trước hợp nhất có 40 cán bộ, chủ yếu là bộ đội xuất ngũ chưa có nghiệp vụ chuyên ngành, nhưng bù lại, họ là những cán bộ bản lĩnh, dày dạn kinh nghiệm, tôi rèn qua bao thử thách gian nan trong chiến trường và trên hết trong mỗi cán bộ đều tràn đầy khát vọng, nhiệt huyết, thực hiện tốt công tác tham mưu cho huyện, thị tổ chức quản lý rừng, phục vụ kịp thời các phương án quy hoạch, kế hoạch sản xuất Nông - Lâm nghiệp, tham gia thực hiện chương trình phủ xanh đất chống đồi núi trọc giai đoạn 1993 – 1998 (Chương trình 327), thực hiện giao khoán rừng và đất lâm nghiệp theo các Nghị định số 01, số 02 và số 163 của Chính phủ cho các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích lâm nghiệp... là động lực thúc đẩy sản xuất nông lâm nghiệp và quản lý bảo vệ rừng, là tiền đề cho sự hình thành và phát triển kinh tế trang trại, góp phần xã hội hoá nghề rừng, xoá đói giảm nghèo tại địa phương.

Trước yêu cầu của thực tiễn đặt ra, ngày 03/12/2004 Quốc hội khoá XI đã thông qua Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004; Chính phủ ban hành Nghị định số 119/2006/NĐ-CP ngày 16/10/2006 về tổ chức và hoạt động của Kiểm lâm. Kiểm lâm Yên Bái được tổ chức lại theo Quyết định số 1691/QĐ-UBND ngày 16/10/2007 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Yên Bái quy định vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Kiểm lâm Yên Bái, theo đó Kiểm lâm về trực thuộc Sở Nông nghiệp & PTNT tỉnh Yên Bái.

Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội, coi lâm nghiệp như một ngành kinh tế- xã hội, có đóng góp tương xứng với tiềm năng về rừng và đất lâm nghiệp, ngày 15/11/2017, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XIV đã thông qua Luật Lâm nghiệp số 16/2017/QH14, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2019. Đây là khung pháp lý điều chỉnh toàn diện các quan hệ xã hội trong lâm nghiệp, bao gồm các hoạt động về quản lý, bảo vệ, phát triển, sử dụng rừng, kinh doanh, chế biến và thương mại lâm sản theo định hướng thị trường và hội nhập quốc tế, nhằm tạo nên cơ cấu quản lý, sản xuất kinh doanh hợp lý, ổn định theo hướng hiện đại, phát triển bền vững cả về kinh tế, xã hội, môi trường; góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người làm nghề rừng và công cuộc xây dựng nông thôn mới, ứng phó với biến đổi khí hậu và quốc phòng, an ninh. Lực lượng Kiểm lâm được tổ chức và hoạt động theo Nghị định số 01/2019/NĐ-CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ về Kiểm lâm và lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng, theo đó, "Kiểm lâm là tổ chức có chức năng quản lý, bảo vệ rừng, bảo đảm chấp hành pháp luật về lâm nghiệp; là lực lượng chuyên ngành về phòng cháy, chữa cháy rừng", thực hiện toàn diện các nhiệm vụ về lâm nghiệp tại địa phương, bao gồm các nhiệm vụ về quản lý rừng, bảo vệ rừng, phát triển rừng, sử dụng rừng, quản lý chế biến và thị trường lâm sản tại địa phương.

Ngày 10/3/2025. Uỷ ban nhân dân tỉnh Yên Bái Ban hành Quy định vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Yên Bái sát nhập Hạt kiểm lâm Văn Chấn - Trạm Tấu - Nghĩa Lộ được thành lập. Dù trong hoàn cảnh nào lực lượng Kiểm lâm Văn Chấn - Trạm Tấu - Nghĩa Lộ vẫn là một tập thể vững mạnh và đoàn kết một lòng, phát triển cả về chất lượng cũng như trang thiết bị phục vụ công tác, luôn khẳng định là lực lượng nòng cốt trong công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng của địa phương. Khi mới thành lập, phần lớn công chức Kiểm lâm có trình độ học vấn, lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ còn hạn chế: có 03 kỹ sư và 6 trung cấp. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao và được sự quan tâm lãnh chỉ đạo của Chi cục Kiểm lâm, công tác xây dựng lực lượng đã được chú trọng từ khâu tuyển dụng đến lập kế hoạch, quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng về chính trị tư tưởng, về quản lý nhà nước, về chuyên môn, nghiệp vụ... Đến nay, Hạt Kiểm lâm Văn Chấn - Trạm Tấu - Nghĩa Lộ có 09 đồng chí trình độ thạc sỹ, 35 đồng chí có trình độ Đại học, 02 trung cấp; 01 đồng chí có trình độ Cao cấp lý luận chính trị, 25 đồng chí có trình độ Trung cấp, 12 đồng chí có trình độ Sơ cấp. Tổ chức bộ máy gồm: 01 Hạt trưởng, 02 Phó Hạt trưởng; các bộ phận: Quản lý bảo vệ và phát triển rừng, Điều tra- xử lý vi phạm, Hành chính tổng hợp và 04 Trạm Kiểm lâm địa bàn: Trạm Tấu, Nghĩa Lộ, Bản Dõng và Cầu Gỗ.

Đơn vị hiện phụ trách địa bàn 03 huyện, thị: Văn Chấn - Trạm Tấu - Nghĩa Lộ; có tổng diện tích tự nhiên 198.425,53 ha, trong đó quy hoạch cho lâm nghiệp là 137.578,39 ha phân bố trên địa bàn 46/50 xã, phường, thị trấn; diện tích có rừng 115.315,83 ha (Rừng tự nhiên 77.919,03 ha; Rừng trồng 37.396,80 ha).

Trữ lượng rừng ước đạt 7,1 triệu m3 gỗ và 38,4 triệu cây tre nứa; Tỷ lệ che phủ rừng trung bình cả 03 địa phương đạt 58,1%. Nhiệm vụ phát triển kinh tế bền vững trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế, giá trị đa dụng của rừng luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh, UBND các cấp, sự phối hợp có hiệu quả của các ngành và sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân.

Nhận thức được công tác bảo vệ rừng là trách nhiệm và cần sự chung tay của toàn xã hội, Kiểm lâm Văn Chấn -  Trạm Tấu - Nghĩa Lộ đã chủ động phối hợp cùng cấp ủy, chính quyền cấp cã, các cơ quan chức năng, truyền thông đại chúng chú trọng công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng: duy trì “Chuyên mục công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng” phát sóng vào thứ 2 và phát lại vào sáng thứ 3, tuần thứ hai hàng tháng; hàng năm, tổ chức 312 hội nghị cấp thôn, bản để tuyên truyển, quán triệt và ký cam kết bảo vệ rừng tới hơn 39.870 hộ gia đình; xây mới và duy tu, bảo dưỡng 14 tường tin, 40 bảng tin, 140 biển cấm lửa, hàng nghìn cuốn tài liệu bồi dưỡng, sổ tay, tờ rơi, áp phích tuyên truyền bảo vệ rừng... đã tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động của cấp uỷ, chính quyền từ huyện đến cấp xã, cũng như các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong việc thực hiện những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước về quản lý bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên rừng. Hàng năm, tham mưu chính quyền địa phương xây dựng phương án, kế hoạch và chỉ đạo thực hiện công tác bảo vệ rừng; tiếp nhận quản lý, sử dụng hàng chục máy bơm nước, máy cắt thực bì, máy thổi gió, cưa xăng, loa pin, máy định vị GPS, ống nhòm và công cụ, dụng cụ, bảo hộ lao động; tổ chức diễn tập chữa cháy rừng cấp huyện, cấp xã; đảm bảo thông tin cảnh báo liên tục, xuyên suốt; lực lượng quần chúng luôn sẵn sàng ứng cứu tại cơ sở, thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ”… nên khi có cháy rừng xảy ra đều phát hiện sớm và dập tắt kịp thời.

Công tác thanh tra - pháp chế luôn được Hạt quan tâm, tổ chức theo hướng tăng cường Kiểm lâm xuống địa bàn để bảo vệ rừng ngay tại cơ sở. Thường xuyên, đột xuất tổ chức thanh kiểm tra trên tất cả các lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng, sản xuất kinh doanh, vận chuyện, chế biến lâm sản. Trong quá trình thực thi nhiệm vụ cán bộ, công chức Hạt không ít lần đối mặt với sự chống trả của lâm tặc, đôi khi uy hiếp đến sức khỏe, tính mạng cán bộ chiến sỹ nhưng không vì thế mà thỏa hiệp, tiếp tay cho lâm tặc, cán bộ chiến sỹ kiểm lâm luôn giữ vững ý chí trên trận tuyến giữ rừng. Tính từ năm 2015 đến nay, lực lượng Kiểm lâm Văn Chấn - Trạm Tấu - Nghĩa Lộ đã phát hiện và xử lý 679 vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng; Tổng số tang vật, phương tiện bị xử lý: 619,62 m³ gỗ các loại; Ôtô 42 chiếc; Xe máy 224 chiếc; 11 phương tiện khác; thả về rừng 50 cá thể và tiêu huỷ 24,0 kg động vật; Thu nộp ngân sách 2.425,15 triệu đồng.

Công tác bảo vệ rừng trong những năm qua đã có nhiều biến chuyển tích cực nhờ triển khai thực hiện tốt chính sách giao khoán bảo vệ rừng và chi trả DVMTR: Hàng năm kiện toàn, duy trì đồng khoán đến 170 Ban quản lý rừng, trên địa bàn 35 xã, thị trấn tham gia bảo vệ 94.595,00 ha ha (rừng tự nhiên 83.925,56 ha; rừng trồng 10.669,74 ha); Nguồn kinh phí DVMTR bổ sung cho bảo vệ rừng ngày càng tăng, đến nay đạt hơn 30 tỷ đồng/năm. Qua đó góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ rừng của người dân, chủ rừng.

Chủ trương xã hội hóa trong công tác phát triển rừng có nhiều chuyển biến, người dân tích cực đầu tư phát triển kinh tế từ rừng, kết quả thực hiện hàng năm đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch giao, góp phần duy trì ổn định tỷ lệ che phủ của rừng theo đúng Nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp đề ra, bước đầu ổn định các vùng sản xuất chuyên canh tập trung Quế hữu cơ, rừng trồng gỗ lớn và chứng nhận quản lý rừng bền vững, cao su; hàng năm cung cấp gần 80.000 m3 gỗ rừng trồng, 16.500 tấn tre nứa và 8.000 tấn vỏ quế… đóng góp ngày càng quan trọng vào những thành tích phát triển kinh tế - xã hội chung của địa phương. Với kết quả đã đạt được, đơn vị cũng đã được Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Uỷ ban nhân dân tỉnh Yên Bái tặng nhiều phần thưởng cao quý cho tập thể và các cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao; hình ảnh cán bộ Kiểm lâm Yên Bái nói chung, lực lượng Kiểm lâm Văn Chấn – Trạm Tấu – Nghĩa Lộ nói riêng ngày càng bản lĩnh, thân thuộc và gần gũi hơn trong lòng cấp ủy, chính quyền và Nhân dân.

Nhìn lại 52 năm qua, quãng thời gian ấy là không dài so với lịch sử đấu tranh của dân tộc, nhưng đối với sự nghiệp quản lý bảo vệ và phát triển rừng nói chung và hoạt động của lực lượng Kiểm lâm Văn Chấn – Trạm Tấu – Nghĩa Lộ nói riêng là một khoảng thời gian biến động không ngừng trưởng thành và lớn mạnh, đã vượt qua muôn vàn khó khăn và thử thách nơi núi cao rừng sâu, sự ác liệt của những năm chiến tranh, những cám dỗ về vật chất và cả những hành vi côn đồ của lâm tặc để gìn giữ màu xanh cho rừng. Chúng ta trân trọng và tự hào về tất cả những gì đã làm được vì sự nghiệp quản lý bảo vệ và phát triển rừng. Đồng thời, chúng ta cũng mạnh dạn nhìn nhận những tồn tại, yếu kém trong công tác quản lý bảo vệ rừng như: vẫn còn xảy ra tình trạng lấn chiếm, phát phá rừng, cháy rừng, khai thác, buôn bán, vận chuyển lâm sản trái phép, hiệu quả kinh tế nghề rừng chưa cao... nhưng được sự phối hợp giúp đỡ của các ban ngành, đặc biệt là sự đồng thuận của nhân dân các dân tộc trên địa bàn và sự cố gắng phấn đấu không mệt mỏi của toàn thể cán bộ chiến sĩ trong đơn vị. Những công lao đóng góp của các thế hệ lãnh đạo, cán bộ chiến sĩ Kiểm lâm đi trước đã dày công xây dựng nên nền móng vững chắc, truyền lại cho chúng ta tinh thần kiên cường, tận tụy và trách nhiệm, mặc dù đến thời điểm này có những đồng chí đã chuyển ngành, có đồng chí nghỉ chế độ những vẫn quan tâm đến sự nghiệp QLBV&PTR, vẫn hướng về nghề rừng, nhớ rừng vì“Hồn Tổ quốc ở nơi rừng sâu thẳm, rừng suy tàn tổ quốc suy vong”. Những hình ảnh đó mãi là hình ảnh đẹp động viên cán bộ chiến sĩ lực lượng Kiểm lâm Văn Chấn – Trạm Tấu – Nghĩa Lộ hôm nay phát huy những truyền thống tốt đẹp trong 52 năm qua để gìn giữ lá phổi xanh, tích cực góp phần vào phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu kế hoạch phát triển lâm nghiệp năm 2025, góp phần hoàn thành thắng lợi các chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ các cấp, nhiệm kỳ 2020 – 2025 đưa tỉnh Yên Bái phát triển xanh.

 Đặng Thị Thanh Mai - Chi cục Kiểm lâm